Şebinkarahisar Meryem Ana Manastırı, Hristiyanlığın ilk yayılmaya başladığı tarihe ait bir kaya tapınağıdır. Panaia ve Surp Sarkis adlarıyla da bilinir. Üç katlıdır. Şifahane olarak da kullanılmıştır. Giresun ilinin Şebinkarahisar ilçesinin 11 km. doğusunda bulunan Sarıyer Köyünün Kaya dibi Mahallesinde bulunuyor. Manastırın Trabzon Rum İmparatorluğu zamanından kaldığı sanılmaktadır. Bununla beraber kitabesi günümüze ulaşamamış, kaynaklarda da onunla ilgili yeterli bir bilgiye rastlanmamıştır.

Köyün doğusunda bulunan yüksek kayada yer almaktadır. Yapısı bakımından yekpare bir kayanın içi oyularak yapılmış olan manastır 4 katlı olup, dördüncü katı kilisedir, diğer katlar çeşitli hizmetlere elverişli 32 odadan oluşmaktadır. Duvarları resimlerle süslenmiştir. Bazı kaynaklara göre Manastır’ın 481 – 490 yılları arasında kurulduğu belirtmektedir.

Osmanlı döneminde en parlak ve görkemli zamanlarını yaşayan manastırın bugünkü kalıntıları 19. yy. dan kalmıştır. Araştırmacılara göre Ortaçağ’da manastır yanmış fakat 19. yy. da onarılıp yenilenmiştir. 1939 depreminden sonra manastıra çıkış iniş oldukça zorlaşmıştır. Manastır’ın deprem ve yangın nedeniyle yatakhane ve öğrencilerin konaklama bölümleri tamamen yanmış, derslik, kilise, yemekhane ve çeşme yok olmuştur. Trabzon’da ki Sümela Manastırı’ndan sonra Türkiye’de bulunan en büyük kayaya oyulmuş manastırdır. Yalnızca küçük bir şapel şeklindeki kilisenin duvarlarında İncil’den alınma sahneleri içeren freskler bulunmaktaydı.

Birinci katta giriş bölümünün yanı sıra banyo, tuvalet ve çamaşırhane gibi birimlerin bulunduğu yapılan araştırmadan anlaşılmaktadır. İkinci kat beşik tonozlu merkezi bir salonun etrafında bulunan değişik işlevleri olan bölümlerden oluşur. Mutfak, yemek salonu, kiler ve bu kısımlara geçit veren dehlizden oluşmaktadır. Üçüncü kat geniş bir teras ve keşişlerin inzivaya çekildiği hücrelerden meydana gelmektedir. Manastırın dördüncü katta Kilise bulunmaktadır ve işlevinin ne olduğu tespit edilemeyen dehliz bulunmaktadır.

Bazı kaynaklar AMAZON KIRALİÇE sinin Yaz aylarında GİRESUN Adasında ve Temmuz Ağustos aylarında ise Ş. Kara hisarda bulunan Manastırda zaman zaman konakladığı Romalı bilgin PİLİNİUS un llistariaum Mundi adlı ederinde bahsedilmektedir. Bu eser anlatmaktadır ki AMAZONLAR Anadolu da kendi kültürlerini yaymak için; eğitim kurumu açmışlardır.

Şebinkarahisar Meryem Ana Manastırın onarımı bitmiş fakat yaz aylarında dahi enformasyon hizmeti veren ve çalışan personel yoktur. Geçici işçi statüsünde çalışan hiçbir bilgisi olmayan sade bir vatandaşın bekçilik görevi yaptığını tespit ettim. Gerek il kültür ve turizm müdürü ve Ş. Kara hisar ilçesinin sorumlu yetkililerinin ilgisizliğinden kaynaklanmaktadır. Kültür ve tarih yönünden zengin olan ilçemiz maalesef bahse konu değerlerini ilçenin gelişmesi ve Ekonomisine katkı sağlaması için kullanamıyor. Sayın ilçe KAYMAKAMI, BELEDİYE Başkanı ve İl Kültür Turizm müdürü artık bu ilçemizde bulunan kültür değerlerimizi fark etsinler ve gereğini yapsınlar.