“Tavuktan kurban olur mu?” tartışmaları bir zamanların en aktüel tartışmaları arasındaydı. Ortalama bir Müslüman bilir ki tavuktan kurban olmaz. Olsa olsa sadaka olur. Zira “tavuk”  kurbanlık hayvanlar sınıfında değildir. Bizim yazımıza bu başlığı seçmemizin sebebi bugün kurban pazarlarında yaşanan bir takım gayr-i dînî durumlara dikkat çekmektir.

Kurban ibadetinin formatı bellidir. Kurban, belirlenen usûle göre yerine getirilirse ibadet ifa edilmiş olur. Aksi takdirde “kavurma” olur. Bu hususta dikkat edilmesi gerekenleri  özetleyelim.

Dini terminolojide “udhiye” denilen kurban Zilhicce ayının 10-11-12, hatta 13.  günleri olan Kurban Bayramı günlerinde kesilmelidir. Bu zaman dilimi dışında kesilen hayvan ile (udhiye/vacip kurban)  kurban ibadeti yerine gelmiş olmaz. Kurban, bayram namazı kılınan yerlerde bayram namazından sonra, kılınmayan yerlerde ise imsâktan itibaren kesilebilir ve bayramın 3. günü akşam sona erer.

Kurbanlık vasfını taşıyan hayvanlardan kurban olur. Bunlar 5 tür hayvandır: KOYUN, KEÇİ, SIĞIR, MANDA ve DEVE. Bunların dışında kalan hayvanlar yenilmesi helal olsa dahi kurbanlık hayvan olmazlar.

Kurban olarak kesilecek bu beş hayvanın yaşı da önemlidir. Koyun ve keçi 1 yaşını doldurmalıdır. Ancak koyunda özel bir durum var. Koyun 6 ayını doldurmak kaydıyla annesi gibi semiz ise kurban edilebilir.  Ama keçi mutlaka 1 yaşını doldurmalıdır. Sığır ve manda 2, deve 5 yaşını doldurmuş olmalıdır.

Kurbanlık hayvanların seçiminde yaşına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde kurban kesilmiş olmaz, sadaka verilmiş olur. Bu durum tavuğun kurban edilmesi gibi bir durumdur. Tavuk da kurbanlık vasfı taşımıyor 2 yaşını doldurmamış sığır da. Bir sığır 2 yaşını doldurmamışsa isterse   canlı olarak 1 ton gelsin yine kurban olmaz. Burada ölçü kilo değil yaştır.

Bu noktada büyükbaş hayvanlarda üç  noktaya dikkat edilmeli:

1-Büyükbaş hayvanın 2 yaşını doldurması esastır. Yaşını doldurduğu halde kapak atmamışsa(iki ön dişin çıkması)  bile kurban olur. 2- İki yaşını doldurmadığı kesin olarak bilindiği halde kapak atmışsa dahi kurban olmaz. 3- Hayvanın yaşı   kesin olarak bilinmiyor ise bu sefer 2 yaşını doldurup doldurmadığının alâmeti olarak kapak atıp atmadığına bakılır. Kapak atmışsa kurban olarak kesilir, atmamışsa kesilemez. Bu ÜÇ noktaya gerek satıcılar gerekse alıcılar dikkat etmelidirler. Zira konu ibadettir. Sonuçta ibadetin sakata gelmesi söz konusudur, vebâli vardır. Kurban pazarlarının yetkililerce denetlenmesinden daha mühim olanı herkesin kendisini denetlemesidir. Bunun için de Allah korkusu olan bir kalp lazımdır. Konunun hassasiyetinden dolayı Ahmet ÇITLAKOĞLU abimiz de geçen hafta bu konuya dikkat çektiği  yazısına “Kurban Çadırında Horoz Saatanlar” başlığını atmıştı. Kendisine teşekkür ediyoruz. Biz de ondan esinlenerek aynı mevzuyu işledik ve yazımıza benzer başlığı attık.

Son zamanlarda halk arasında “ölü kurbanı” veya “kabir kurbanı” diye adlandırılan kurban türü zuhur etti. Böyle bir kurban çeşidi yoktur. İnsan ölünce defteri kapanır, ibadet üzerinden düşer. Mükellefiyet diriyedir. Ancak ölenin vasiyeti varsa ve bıraktığı mal kurban kesmeye yeterli ise varisler vasiyeti yerine getirirler.

Yine “kesimsiz kurban”  diye bir kavram türedi. Bu yolla kesinlikle kurban ibadeti yerine gelmiş olmaz. Kurban ibadeti, kurbanlık hayvanlardan, kurban kesim günlerinde usule uygun vaziyette boğazlamak suretiyle yerine getirilir. Hayvan boğazlanmadan kurban olmaz. O, sadaka olur.

Kurban, bizzat sahibi tarafından kesilebileceği gibi vekâlet verilerek de kestirilebilir. Özellikle birden fazla kurban kesecek kardeşlerimize ikinci veya üçüncü kurbanlarını hayır kuruluşları vasıtasıyla vekâleten kestirmelerini tavsiye ediyoruz.

Bir kez daha hatırlatalım. Türkiye Diyanet Vakfı kurban konusunda da önemli hizmetler yapıyor. Geçen sene 239 bin hisse kurbanı kesip dağıtan TDV bu sene 275 bin hisse hedefliyor. TDV bu sene, yurt içinde 275 merkezde, yurt dışında da 135 ülkede 400 merkezde kurban keserek muhtaçlara dağıtacak. TDV kurban hissesini yurt içi için 850, yurt dışı için ise 600 TL olarak belirledi. Bu yolla kurban kestirmek isteyen kardeşlerimiz bayramın 1. günü olan 1 Eylül Cuma günü dahil olmak üzere cami din görevlilerimize veya müftülüklerimize müracaat edebilirler. Tüm müftülüklerimiz bu konuda gereken tedbirleri aldılar.